شورای عالی حوزه‌ی علمیه قم

مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران

مدرسه علمیه‌ ولی عصر(عج)

شهرستان گرمی

تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

موضوع:

بررسی مفاسد سخن چینی از دیدگاه آیات و روایات

استاد راهنما:

حجت الاسلام و المسلمین آقای زارعی

استاد داور:

حجت الاسلام والمسلمین آقای یدالله صفری

پژوهشگر:

عالیه سیدی

شهریور1394

چکیده

هدف از ارائه این تحقیق، آشنا شدن با آفات زبان مخصوصا آفات سخن چینی است که چطور انسان ها در دام آن می افتند و به آن مبتلا می شوند و چگونه می توان از این رذیله اخلاقی در امان ماند و چنان چه  در ورطه آن افتاده شود راه درمان آن چیست که با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیثی که از ائمه اطهار(علیهم السلام) و پیامبر(صلی الله علیه و آله) در این زمینه آورده شده و این که چه پیامدهای چه در این دنیا و چه در آخرت و همچنین عذابهای الهی، انسان بتواند در برابر این معضل خود را واکسینه کند. سخن چینی به معنای انتقال سخن از عده ای به عده ای دیگر است به قصد فتنه انگیزی و دو بهم زنی .در واقع سخن چینی مساوی با فاش کردن راز و پرده دری است که هر چه از احوال مردم دیده شود که به افشاء آن راضی نباشند اشاعه آن سخن چینی است. فقط زمانی جایز است که جان انسانی در خطر باشد و در بقیه موارد از گناهان کبیره به حساب می آید .علت و انگیزه و ریشه های درونی سخن چینی غالباً بدخواهی نسبت به کسی که داخل در ایذاء است و یا اظهار محبت یا تفریح و سرگرمی، یا به دلیل حس حقارت و حسد، دشمنی و کینه توزی، که وظیفه مومنین را در مقابل فرد سخن چین مشخص می کند که از جمله این که او را تصدیق نکند، به سخنش اعتماد نکند و در پی تجسس بر نیاید و… بدترین انواع سخن چینی، سعایت است که از فرد منظور نزد امیر و حاکم سخنی بگویند که بخواهند او را بد جلوه دهند و دراحادیث آمده که شریرترین افراد، نمامان هستند و توصیه شده که از هم نشینی با نمام بپرهیزید، از پیامدهای اخروی سخن چینی عذاب قبر است که به فرمایش پیامبر (صلی الله علیه و آله)، یک سوم عذاب قبر از سخن چینی می باشد. و همچنین محروم شدن از بهشت، مسخ در محشر و غیره. انسان های سخن چینی در قیامت به شکل میمون، سگ، عقرب و.. در می آیند. حال که این نکات گفته شد اگر کسی به این مرض مبتلا شد چگونه می توان آن را درمان کرد و از مداوای آن این است که همیشه خود را در پیشگاه خدا حاضر ببینیم و مرگ را در نظر داشته باشیم و قبل از این که به حسابمان برسند خود به حسابمان رسیدگی کنیم تا در حضور انبیاء و اولیاء سرافکنده و نادم نباشیم و زبان را به سکوت عادت دهیم و جز در راه حق سخنی نگوییم و این که اگر سر زبانمان در هنگام سخن چینی و دوبهم زنی، علی الظاهر در کام ماست ولی به طور یقین آن سرش در آتش قهر خداوندی معذب است. از منابع استفاده شده در  این مجموعه می توان، قرآن، کتب روایی مانند وسایل الشیعه، بحارالانوار و.. کتابهای اخلاقی مانند اخلاق در نهج البلاغه، گناهان کبیره، آسیب شناسی رفتاری انسان…داستان هایی که در ذیل کتب اخلاقی آورده شده نظیر سعایت به کسانی که باعث شهادت امامان معصوم(علیهم السلام) شده و غیره می توان ذکر کرد. و همچنین اشعاری در این زمینه از بوستان و گلستان سعدی آورده شده نام برد . نتایج بدست آمده در این باب خواننده را در این مسیر هدایت می کند که سخن چینی از گناهان کبیره است و بر روح و روان فرد اثر می گذارد و باعث سلب اعتماد مردم شده عذاب اخروی در بردارد.

کلید واژه: زبان، آفت، نمّام، سعایت، هماز.